Waarom is er zoveel leed in de wereld?

Op Family7 zag ik laatst een uitzending van Pro Christ Duitsland uit 2009. Er sprak er een voorganger, Ulrich Parzany, wiens toespraak mij zó aansprak dat ik het praktisch woord voor woord wil doorgeven. De toespraak gaat over een onderwerp waar ik al twee maal eerder over schreef: de vraag, die je als Christen bijna standaard krijgt van mensen die niet geloven of die hun geloof zijn kwijtgeraakt: ‘Waar IS God dan en waarom is er zoveel leed in de wereld?’

de vraag

Er zijn zoveel tranen, er is zoveel pijn en er is zoveel radeloosheid. Waarom is het zo, dat als bij ons mensen de dingen uit de hand lopen en volkomen verkeerd gaan; als niets meer lukt en er alleen maar pijn is en uitzichtloosheid en we ballen onze vuisten en zeggen: ‘hoe kan God dit toelaten?’

is alleen God verantwoordelijk?

Wij moderne mensen, zijn eraan gewend dat we alles weten en kunnen en zelfs alles beter weten en beter kunnen. Maar nooit hoor je mensen aanklagend zeggen: ‘hoe kunnen de mensen dat alles toelaten?’ Laten we die vraag eens eerst stellen: ‘hoe kunnen de mensen dat alles toelaten?’ In de nood blijkt wie wij mensen werkelijk zijn. Kunnen we het uithouden om eens in een spiegel te kijken? Als je de Bijbel leest, kijk je in de spiegel die God ons voorhoudt en waarin wij onszelf kunnen herkennen.

De mens is verraderlijk

In Matteus 27 kunnen we lezen hoe de Heer Jezus werd verraden, hoe Hij in een onrechtvaardig proces werd veroordeeld, gefolterd werd en aan een kruis werd opgehangen waaraan Hij stierf. Laten we eens zien wij, mensen, werkelijk zijn. Wie zijn wij als de vraag wordt gesteld: hoe kunnen de mensen dat allemaal toelaten?

Het begint ermee dat Jezus door één van Zijn vrienden, Judas, wordt verraden. Dat is het modernst denkbare Europese thema. Europa kende de afgelopen eeuwen ook verraders: de Nazi’s met hun Gestapo en daarna de Communisten met hun Stasi en KGB. Veel mensen werden verraden door vrienden; soms door mensen die (zoals bij Corrie ten Boom) juist bij hen om hulp kwamen vragen. Hoevelen zijn in Europa door tirannen tot verraders gemaakt… Vrienden, soms intieme vrienden, verraadden en bespioneerden hun vrienden en maakten hen af of ruïneerde ze. Niet zelden, zoals Judas, voor geld.

Als je de Bijbel leest zul je merken dat de kern van je leven wordt aangeraakt; de Bijbel is soms bijzonder confronterend. Dus lezen sommigen de Bijbel niet, maar praten erover zonder te weten waarover ze werkelijk praten. Ik wil je bemoedigen: het brengt ons verder als we de waarheid over onszelf leren kennen en ons spiegelen t.o.v. de waarheid in onszelf.

Judas

Matteus 27 vers 3 en 4: ‘Toen kreeg Judas, die Hem verraden had, berouw, daar hij zag, dat Hij veroordeeld was, en hij bracht de dertig zilverlingen (ongeveer 80 euro) aan de overpriesters en oudsten terug, en hij sprak: Ik heb gezondigd, onschuldig bloed verraden! Maar zij zeiden: Wat gaat ons dit aan? Gij moet zelf maar zien wat ervan komt!’ ‘Wat gaat ons dit aan?’ een meedogenloze uitspraak. ‘Wat gaat ons dit aan?’ JOUW PROBLEEM! Eerst was Judas hen te hulp geschoten; ze hadden een overeenkomst; ieder zijn zin en het paste perfect, maar dan staat daar Judas met zijn leven wat overhoop ligt, met zijn twijfels en zijn radeloosheid. Alles is fout gegaan en hij merkt dat hij zichzelf en anderen ten gronde heeft gericht. En nu is het ‘jouw probleem’! Wat gaat ons dat aan? Zó zijn wij, mensen. Daar kijken we opeens in de spiegel.

Pilatus

Waar gaan we dan heen, als we ons dit alles ter harte nemen? Als we er echt over nadenken? Pilatus, de machtigste man ter plaatse, een lafaard! Pilatus sprak met Jezus; het proces is bezig en hij probeert uit te vinden wat dat nu met Jezus is, maar hij weet wel: er is geen sprake van ongerechtigheid in Hem. Er is geen grond om Hem te veroordelen. Maar Pilatus is bang voor zijn varrièrre; hij moet zien eronder uit te komen. Zijn carrièrre veilig stellen: d? t is het waar het Pilatus feitelijk om te doen is. Recht en gerechtigheid zijn niet van belang. Hij is de machtigste man op die plek, de ‘president-directeur’, maar zonder ruggengraat. Pilatus sprak tot hen: wat zal ik doen met Jezus, die Christus genoemd wordt? EN zij zeiden: Hij moet gekruisigd worden! Pilatus zei: wat heeft Hij dan voor kwaads gedaan? Maar zij schreeuwden des te meer: kruisigt Hem! Toen Pilatus zag dat het niet baatte, maar dat er oproer ontstond, (de machtigste man op die plek) nam hij water, wies zijn handen ten aanschouwen van hen en sprak: ik ben onschuldig aan Zijn bloed! Zie maar wat er van komt! Pilatus weet wat recht en gerechtigheid is en het was duidelijk wat er gezegd en gedaan moest worden. Maar uit angst voor zichzelf, zijn varrièrre, verdraaide hij het recht. Pilatus voert een belachelijke ceremonie op om zichzelf vrij te pleiten.

Niemand heeft het gedaan

Wij kijken in de spiegel. Heb je het idee dat Pilatus iemand was? hij was eigenlijk nooit iemand. De politieke wetenschapper Irving Thatcher heeft de Duitse maatschappij ooit ‘de maatschappij van de schuldlozen’ genoemd. (‘Wir haben es nicht gewusst’…) Niemand heeft het gedaan, het is altijd de ander, de maatschappij of wie dan ook. De ouders, de opvoeding, de omstandigheden: maar… ik was het niet. Mensen, die zich, net als Pilatus, uit de situatie draaien. Dan gaat het verder. Pilatus geeft Jezus aan zijn soldaten en we lezen in Matteus 27 vers 27-30 ‘Toen namen de soldaten van de stadhouder Jezus mede naar het gerechtsgebouw en riepen de gehele afdeling bij Hem samen. En zij trokken Hem zijn klederen uit en deden Hem een scharlaken mantel om; ook vlochten zij van doornen een kroon en zetten die op zijn hoofd en gaven Hem een riet in zijn rechterhand. Toen vielen zij voor Hem op de knieën en spotten, zeggende: Wees gegroet, gij Koning der Joden! En zij spuwden naar Hem en namen het riet en sloegen Hem ermede op het hoofd.’

Spotkoning

Je kunt dit tafereel in Jeruzalem nog bekijken bij de Sionszusters aan de Via Dolorosa. In het convent gaat het naar de kelder en daar liggen steenblokken van het paleis van Pilatus en op de vloer is een lijn in de vorm van een kroon. Dat was het spotkoningspel, een dobbelspel van de soldaten. Men kent dit uit de geschiedenis. De soldaten verveelden zich dood; zij zaten daar en dobbelden tot iemand verloor en die persoon werd dan de spotkoning; daar dreven ze dan de spot mee. Maar soms gaf de hoogste baas een echte ‘spotkoning’ om te sarren. Een ter dood veroordeelde. En dan deden ze het ‘in het echt’. Pilatus levert Jezus uit zodat zij hun agressie op Hem kunnen botvieren. de soldaten bespugen en folteren Hem en ze hebben hun leedvermaak.

Zó is de mens; er is niets veranderd. Mocht je denken dat d? t donkere, oude tijden waren, dan zeg ik je dat wetenschappelijke onderzoeken van de laatste jaren schokkende feiten onthullen. Prof. Philip Zimbardo, psycholoog uit de USA, deed in 1971 een proef die pas vorig jaar (!) op schrift kwam (‘het dubbele lucifer-effect; hoe goede mensen slecht worden’). De professor schaamde zich te zeer om het eerder te publiceren. Het expiriment hield in dat studenten, gewone en goed opgeleide mensen, in twee groepen werden verdeeld, namelijk in een groep gevangenen en een groep bewakers. Zelf vervulde de professor de rol van gevangenisdirecteur. Het experiment duurde slechts een week omdat het ontaardde omdat de ‘bewakers’ zo grof met hun ‘gevangenen’ omgingen dat het niet langer verantwoord was. De ‘gevangenisdirecteur’ ging zó in zijn rol op, dat hij niet meer in staat was het experiment te beëindigen. Gelukkig werd hij ertoe door zijn vrouw gedwongen. De schaamte was zo erg, dat het van 1971 tot vorig jaar duurde om erover te publiceren; het was te pijnlijk om erover te schrijven. Zimbardo schrijft over ’toxische, giftige situaties: er zijn situaties dan gooi je je principes overboord. Zelfs in zo’n experiment. Dit was geen oorlog, geen concentratiekamp en de gevangenen waren geen vijanden! Iedere deelnemer had zijn verstand toch kunnen gebruiken en zeggen ‘dit doe je toch niet; dit k? n toch niet’ Nee? Onder bepaalde omstandigheden zullen zelfs pacifisten en zachtaardige dierenvrienden hun eigen gewelddadigheid niet kunnen beheersen.

de mens is van nature goed (??)

Vandaag de dag zegt men vaak: ‘wij, mensen, zijn van nature goed, maar de omstandigheden maken ons slecht’. Maar: het omgekeerde is de waarheid! Wij mensen zijn tot alles in staat, alleen de omstandigheden verhinderen meestal het ergste. (God zij dank!) De Heer Jezus Zelf heeft gezegd: uit het hart van de mens komen slechte gedachten, haat, moord, nijd, hebzucht. (matteus 15:19) Waarom laat de mens het toe? Het afschuwelijke, de oorlogen, het folteren, het onrecht…? Is er een oplossing?

Waarom laat God het toe?

Terug naar de eerste vraag: ‘Waarom laat God het toe?’ Velen stellen in hun nood deze vraag. ProChrist ging 9 maanden lang met twee containers door steden in Duitsland en Oostenrijk en die containers hebben dan steeds een week op openbare plaatsen gestaan. Op de containers stond met grote letters geschreven: ‘Twijfelen’en ‘Verbazen’. Aan de bezoekers werd gevraagd hun nood, twijfel, gebedspunten etc op te schrijven en in kleine afgesloten dozen te doen. Voor de opgeschreven onderwerpen zou door Christenen door het hele land worden gebeden. In die dozen zaten (duizenden!) verhalen van mensen. Op heel veel van de briefjes stond de aanklacht: ‘Hoe kan God ‘dit en dat’ toelaten?’ Twee van die briefjes wil ik hier behandelen. (de mensen die ze schreven gaven daartoe toestemming)

Op 1 briefje stond:
[note]‘waar was God toen mijn moeder vorig jaar stierf? Waarom hebt U (God) dat niet verhinderd? Waar bent U als ik zonder hoop ben en niet weet hoe ik verder moet gaan? Waarom is er zoveel leed in de wereld?
Waar bent U?‘ [/note]

Een 2e briefje (een uitzondering, zulke waren er niet veel) is van een vrouw, die vertelt welke problemen ze met haar kind had, die meteen al na de geboorte zware handicaps had. Het kindje werd de eerste zes maanden kunstmatig gevoed. Na tien maanden werd het aan het hart geopereerd en toen het kind vijf jaar oud was moest een stuk van een long worden verwijderd. Wat een nood, wat een kwelling, welk een lijden voor deze ouders en dit kind! Dan staat na dit verhaal de ongelofelijke zin:

[note] ‘Door deze ziekte hebben wij, ouders, het geloof gevonden en met onze zoon veel wonderen beleefd’.[/note]

Ook dit gebeurt. Ik citeer hier de werkelijkheid en de vraag komt weer op: Hoe kan God dit toelaten?

Jezus zweeg

Wat moeten wij met deze vraag? Bestaat er een verklaring voor; een verklaring die ons kan geruststellen? Pilatus vroeg zich ook af: ‘wat moet ik doen’ en hij stelde deze vraag aan Jezus. Matteus 27 vers 13-14 ‘Toen zeide Pilatus tot Hem: Hoort Gij niet, hoeveel zij tegen U getuigen? En Hij antwoordde hem op geen enkele vraag, zodat de stadhouder zich zeer verwonderde.’ Dat komt ook voor, dat God zwijgt. Dat men vraagt, en God zwijgt. Pilatus vraagt en Jezus zwijgt. Geen woord zegt Hij.

God zwijgt

Wij vragen ons af wat de betekenis toch is van alle narigheid en bovenal waar God is in de nood. Maar misschien is God wel een Gentleman en doet wat wij willen. Wij mensen willen toch leven zonder God? De mens wilde toch dat God vertrok zodat de mens zonder God kon leven? De mens wist toch zo zeker dat hij God niet nodig heeft? Wat nu? Als God een Gentleman is en doet wat de mens wil en vertrekt, dan is de mens op zichzelf aangewezen. Mèt onze moordlust, mensenverachting. En God zwijgt! DAT IS DE HEL! De hel is dat wij doen wat we maar willen en dat God zwijgt. De hel begint hier en de Bijbel en de Heer Jezus zeggen ons dat de hel een plaats in de eeuwigheid heeft. Dat kunnen we ons nauwelijks voorstellen. Dat is het ene.

[warning]

Weet je het zeker?
Dat God op onze verontwaardigde vraag ‘hoe kunt U dit alles toelaten?’ moet antwoorden?

[/warning]

Meedogenloos

Het wordt nog erger. We lezen hoe ze Jezus wegvoeren en kruisigen en Hem vastspijkeren aan de twee balken en het kruis plaatsen op de vuilstortplaats van Jeruzalem. Met twee misdadigers naast Hem, die ook geëxecuteerd worden. Onder het gejoel van het volk en de spot van de intellectuelen. Ook dat is de waarheid. Opleiding en beschaving weerhouden een mens niet van gewelddadigheid en bestialiteit. Onder het kruis staan de intellectuelen; de religieuze elite van Jeruzalem en zij bespotten de kreunende, steunende, doodbloedende, verstikkende Jezus en schreeuwen Hem toe: Gij hebt toch anderen geholpen? Help Uzelf , kom er af als U Gods Zoon bent! Dan zullen we geloven!’ Zelfs de pijn en doodsstrijd van een mens kan niet verhinderen dat de gewelddadigheid van de intellectuele mens beestachtig zichtbaar wordt. De Bijbel is een spiegel die ons meedogenloos laat zien wie wij zijn.

God antwoordt niet, maar handelt wel

Als de Heer Jezus daar zó vastgespijkerd hangt komt het dieptepunt als Jezus roept: ‘Mijn God, Mijn God, waarom hebt Gij Mij verlaten?’ Jezus Zelf stelt de vraag die wij zo vaak stellen. WAAROM? We lezen niet, dat God Hem een antwoord geeft. Niets wordt verklaard. De Heer Jezus gilt het uit en sterft. Zij, die Hem terechtgesteld hebben, zijn blij dat ze van Hem af zijn en rust hebben. Zijn vrienden lopen weg en verstoppen zich en kruipen angstig weg in grote verwarring. Alles is doorkruist. Ze hoopten dat Hij de sleutel tot het leven was; Hij zou hun leven vernieuwen en gerechtigheid brengen in de wereld. Het had gekund, maar Zijn vijanden hebben Hem gedood. En God? God antwoordt niet. Maar God DOET wat. Er wordt niets opgehelderd, waarom alles volgens een bepaalde volgorde is verlopen, waarom je je niet hoeft op te winden: er wordt niets opgehelderd. Alle pijn, radeloosheid, de vragen die als pijnlijke bloedende wonden zijn: ze worden niet beantwoord. Maar op de derde dag, in de vroege ochtend, doet de Eeuwige iets met het lichaam van de gekruisigde Jezus en Hij doet wat niemand kan en wat nog nooit gebeurd is en niet gebeuren zal tot deze Jezus, die op die Paasmorgen werd opgewekt uit de dood, terug komt en de doden uit hun graven zal roepen. God wekt Jezus op uit de dood en bevestigt daarmee elk woord wat Jezus heeft gesproken als Gods Woord. En hiermee komt zelfs het lijden en sterven aan het kruis in een nieuw licht te staan. Nee, niet een streep door de rekening, niet bankroet, niet ‘het einde’, geen mislukking, maar de grootste daadkracht van God. Als we ergens kunnen zien dat God Almachtig is, dan is het bij het kruis waaraan Jezus stierf.

[help]de daadkracht van God

Want God had de wereld zo lief dat hij zijn enige Zoon heeft gegeven, Die onze last en schuld droeg, onze ellende, alle gewelddadigheid die men ook op Hem botgevierd heeft, alles wat in ons zit, dat boze, het slechte, het onrecht, dat is botgevierd op Hem. God neemt het op Zijn schouders en neemt het mee in Zijn dood, in het graf. Hij draagt het: d? t is de daadkracht van God! Johannes 3:16

[/help]

Gods antwoord

Dan ontmoet Hij de wanhopigen, de radelozen, de teleurgestelden, die het niet meer weten. Zij geloven het in eerste instantie misschien niet, maar als ze Gods Woord lezen, doordringt het hen en overtuigt Jezus hen tegen alle twijfel in. Dan kun je begrijpen, dat de duisternis op die klaarlichte dag geen natuurverschijnsel was, maar het profetische teken, wat door de profeten werd aangekondigd, dat de oordeelsdag van God een donkere en duistere dag zal zijn. Dan kun je begrijpen dat aan dat kruis God het oordeel aan Jezus heeft voltrokken. Datgene wat ik verdiend had voor mijn leugens, mijn mensenverachting, meedogenloosheid, mijn hardheid: Jezus heeft het alles gedragen zodat ik daaraan niet meer hoef te sterven! Voor mij is het oordeel gedragen! Er gebeurt met de kruisiging van Jezus iets ongelofelijks: in de tempel scheurt het voorhangsel die het Heilige waar de priesters kwamen scheidde van het AllerHeiligste waar de Hogepriester slechte 1 maal per jaar kwam en waar de Ark des Verbonds stond, het uiterlijke teken van de aanwezigheid van de Allerhoogste. Niemand mocht daar ooit komen, maar op die kruisigingsdag scheurt het voorhangsel. Een symbolisch teken! Nu is de Deur open! U mag komen bij het liefdevolle hart van God!

Tegen alle haat en mensverachting in mag je horen: GOD ZEGT JA !! God komt niet met filosofische en theologische verklaringen dat alles wat samenhangt met het leed van de wereld rechtvaardigt. God doet iets! Midden in deze wereld staat dit kruis met de uitgestrekte armen van God om on, met onze tranen, radeloosheid en pijnin de armen te sluiten. In de armen van God, Die onze pijnen kent zoals niemand anders.

een voorbeeld uit de praktijk

Hoe kan ik het uitleggen? Hoe verklaar ik het? Het is toch geen wiskundesom? Ik was eens in het atelier van een pottenbakker. Daar heb ik iets geleerd. Ik zag, hoe de pottenbakker op de draaischijf een klomp klei legt waarna de schijf ging draaien. Je ziet dan, hoe de klomp klei slingert. Dan komt het moeilijkste. Het ziet er zo makkelijk uit om een klomp klei te centreren, want hij moet precies in het hart liggen van de draaischijf, zodat hij gelijkmatig draait. Dan pas kan een vaas of kruik gevormd worden. Het is moeilijk om de klomp klei te centreren; je hebt kracht nodig, gelijkmatig en van alle kanten. Zó vormt God ons leven. Druk van alle kanten. Er is zoveel moeite, zoveel wat je niet begrijpt en niet prettig vindt. Maar de levende God, die in deze wereld kwam door Jezus Christus, vormt ons, we zijn in Zijn handen en het eeuwige midden van ons bestaan moet alleen zijn in Hem, de Schepper. Alles wat Hij doet is het centrum van mijn leven. Als ik dat toelaat, kan God een mooie vaas vormen.

Dit is iets dieps, iets zeldzaams, wat je vaak pas achteraf begrijpt dat zelfs het moeilijkste in ons leven, de druk, die je niet wilt, maar toch hebt, toch een liefdesgebaar van God is om ons in het centrum te brengen, waar God het middelpunt is. De gekruisigde Christus, de Opgestane, Die in Zijn liefde het middelpunt van ons leven wordt. Als we dat begrijpen dan kan het proces beginnen wat ons leven vormt; een lang en creatief proces. Maar eerst moet de mens het toestaan om in de handen van God het centrum te vinden: Jezus, het Middelpunt.

[important]

God is niet ‘ergens daarboven’, maar Hij kent mijn pijn. God is dicht bij mij. Als je dat beseft dan stroomt de liefde van God in de gekruisigde Jezus die voor ons is doodgebloed om ons te tonen: Zo veel houd Ik van jou!

[/important]

Misschien herken jij je eigen verhaal. Misschien ben jij bitter geworden en je hebt gegronde redenen om iedereen aan te klagen; degenen die jou pijn deden. Maar in die bitterheid en woede, of haat maak je je eigen leven kapot en gooi je het misschien weg. Hoevelen zijn er, die erover denken om hun leven weg te gooien?

God, Die jou liefheeft met een onuitsprekelijke liefde, nodigt jou vandaag uit: KOM. Ik wil niet dat je kapot gaat! Ik wil niet dat je verloren gaat! Keer om! Vlieg Hem in de armen. Neem je woede en je vragen mee en alle onbeantwoorde raadsels. Laat je hart rust vinden aan het hart van God en in de armen van de gekruisigde Jezus. Je begrijpt dit alles, als God tot je hart heeft gesproken toen je dit las. Als dat zo is; als je het begrepen hebt, aarzel dan niet en kom! Misschien vind je het moeilijk, maar bedenk dan welke lange weg God heeft moeten nemen om nu jouw hart te bereiken en je vrij te kopen van zonde en schuld!

gebed

Jezus, hier ben ik. Ik dank U dat U zoveel van mij houdt. Ik breng alles mee wat is misgegaan in mijn leven. Wat mij is aangedaan en wat ik voor zelf voor slechte dingen gedaan heb aan anderen. Ik kom nu, belijd U mijn zonden (noem de zonden die je in gedachten komen) en vraag U om vergeving. Neem mijn leven aan en genees mij met Uw liefde. Ik dank U dat U in mijn plaats gestorven bent en dat U daardoor al mijn zonden heeft weggedaan. Trek mij in Uw nieuwe leven, in Uw opstanding! Ik heb Uw uitnodiging gehoord en ik open mijn leven voor U. Mijn leven behoort vanaf nu aan U. Ik wil U vertrouwen en ik wil U volgen. Toont U mij Uw weg. U bent mijn Heer; dank U dat U mij hebt aangenomen en dat ik nu een kind van God ben. Amen.