Soms hoor je mensen zeggen: ‘de Bijbel is niet betrouwbaar. Mensen hebben de Bijbel gekopieerd en van de kopieën zijn weer nieuwe kopieën gemaakt enz. Je kent het spelletje wel: iemand fluistert een woord in het oor van een ander (bijv wasmachine) Die ander fluistert het woord weer door in het oor van een ander etc. Na een stuk of vijf keer is het al heel goed als er ‘wasbenzine’ uit komt’.
Is dat zo?
Kunnen we de Bijbel vertrouwen?
Direct na Christus schreven de discipelen hun evangelies, terwijl ze vervolgd werden. Het geloof verspreidde zich en mensen begonnen hun brieven en evangelieën te kopieëren. 1.000 jaar lang werd de kerk vreselijk vervolgd. Christenen werden verbrand en ook hun Bijbels. Men verspreidde God’s Woord en maakte kopieën. Het uitschrijven van zo’n kopie duurde ongeveer 10 maanden. Dat deden ze met ganzeveren en ze schreven op perkament of leer. Mensen uit Frankrijk kopieerden de Bijbel, evenals mensen uit Afrika en China.
Een boek heeft een beperkte houdbaarheid, als je het gebruikt. Als je een boekrol bijzonder voorzichtig gebruikt dan kan hij misschien 300 jaar mee. Na driehonderd jaar ligt je origineel uit elkaar. Maar inmiddels heb je er 800 kopieën van kunnen maken. Na duizend jaar gebruik je de vierde generatie van het origineel. Maar als de kopieën nauwkeurig zijn maakt dat niet uit.
Hoe controleer je een manuscript op nauwkeurigheid?
Als je de originelen uit diverse talen na vijf generaties met elkaar vergelijkt weet je hoe nauwkeurig ze zijn. Rond 1.600 werd de vervolging minder. Men besloot de kopieën te verzamelen vanuit de gehele wereld en ze te vergelijken. Ze brachten 5.000 kopieën van de Bijbel bijeen, die de vervolgingen overleefd hadden. Veel van die kopieën hadden elkaar gedurende duizend jaar niet gezien. Ze bleken identiek, op de spelling na. Petrus heette bijvoorbeeld Pedro. Men zei opgetogen: God heeft Zijn Woord inderdaad bewaard! Het is woordelijk gelijk gebleven. Hij deed Zijn Woord gestand!
Dus: ja! We kunnen de Bijbel vertrouwen!!
Maar
In Egypte was bij het ontstaan van de gemeente een groep mensen die iets weg hadden van de huidige Jehova-getuigen. Deze sekte heette de Alexandrijnen. De belangrijkste leider uit de sekte eind 2e, begin 3e eeuw, heette Origenes. Deze Alexandrijnen worden in de Bijbel genoemd als ze twisten met Stefanus, dus ruziënd met echte Christenen. Eénmaal worden ze genoemd in de Bijbel en meteen op een negatieve manier. Ze geloofden niet in de Godheid van Christus, de lichamelijke opstanding en in veel andere Christelijke zaken. Zij maakten daarom hun eigen kopie van de Bijbel. Dingen die hen niet bevielen veranderden ze. Ze brachten zo’n 6.000 veranderingen aan. Een aantal van hun kopieën overleefde het. In 350 na Christus werden er een aantal gemaakt en drie daarvan bestaan nu nog. Eén werd gevonden in de bibliotheek van het Vaticaan en werd genoemd de Vaticanus. De tweede werd gevonden in Alexandrië, de Alexandrus. En de derde in een klooster op het Sinaï schiereiland, de Sinaïticus.
De drie rollen komen totaal niet met elkaar overeen en al helemaal niet met de echte Bijbel. Monniken vertaalde de drie rollen eeuwen geleden in het Latijn en deze vertaling werd bekend als de Vulgata. (het woord ‘vulgair’ betekent: ‘van het volk’, de taal van het volk; de gewone taal dus.)
Westcott en Hort, twee Griekse geleerden, namen ook de drie oorspronkelijke manuscripten die niet met elkaar overeenstemden, maar waarvan zij dachten: ‘ze zijn ouder dus beter’. Ze maakten er één nieuw Grieks manuscript van wat uitkwam in 1875. Zij claimden: ‘wij hebben de oudste en dus de beste manuscripten voor u om te vertalen in uw eigen taal’.
Ze zijn inderdaad ouder, maar niet beter. De engelse versie (1881) hiervan heet ‘de Revised version’, de New American Standard, de goed nieuws Bijbel, de Levende Bijbel etc. De mensen die deze Bijbels vertaalden waren zeer oprecht, toegewijde, godvruchtige Christenen, die echter vanuit de verkeerde bron vertaalden. Ze wisten dit zelf niet eens.
Je hebt dus eigenlijk twee keuzes.
De vraag is niet: ‘is dit een goede vertaling?’ maar wat hebben ze vertaald?’
Welke bron hebben de vertalers gebruikt? De Bijbel, die in 1600 jaar onveranderd bleek te zijn, of de vertaling van de 3 (elkaar tegensprekende) manuscripten van de Alexandrijnen? Hoe komen we dat te weten?
Als we teksten van verschillende vertalingen met elkaar vergelijken kunnen we de verschillen zien. Bijvoorbeeld Handelingen 8:37 De NBG vertaling 1951: ‘En hij zeide: Indien gij van ganser harte gelooft, is het geoorloofd. En hij antwoordde en zeide: Ik geloof, dat Jezus Christus de Zoon van God is.’ Ook de Staten Vertalingen (er zijn er 3) geven een dergelijke vertaling van dit vers. Echter: bij de Nieuwe Bijbel vertaling, de Katholieke Willbrord vertalling 1995 en de Groot Nieuws Bijbel 1996 ontbreekt vers 37! Soms staat er dan als voetnoot: ‘latere manuscripten voegden vers 37 toe’. Maar dat is onzin: de vroegere Alexandrijnen vertalingen lieten het vers gewoon weg! Het werd niet later toegevoegd; maar er werd een vers weggelaten!
Zo zijn er ruim 200 verzen die in sommige vertalingen ontbreken.
Enkele voorbeelden:
Matteus 18:11 NBG 1951 en de Staten Vertalingen geven dit vers weer. Het ontbreekt echter bij: de Nieuwe Bijbel vertaling, de Katholieke Willibrord vertaling 1995 en de Groot Nieuws Bijbel 1996. Hetzelfde geldt voor: (o.a.) Matteus 23:14 Marcus 7:16 Marcus 9:44-46 Marcus 11:26 Lucas 23:17
Het lijkt er op dat de Staten Vertalingen en de NBG 1951 vertaling een goede vertaling zijn van de Bijbel en dat andere Bijbelvertalingen als basis de Alexandrijnse Bijbel hebben. Toch zijn er ook verschillen tussen de Statenvertalingen en de NBG1951, bijvoorbeeld verkeerd vertaalde verzen:
2 Samuël 21 wie doodde Goliath? David toch?
Statenvertaling (vers 19) ‘Elhanan, … sloeg Beth-halachmi, dewelke was met Goliath…‘
terwijl de NBG1951 vertaling vermeldt: ‘en Elchanan, … versloeg de Gatiet Goliat’.Hosea 12:1 Statenvertaling:’maar Juda heerste nog met God, en was met de heiligen getrouw‘
NBV1951:’terwijl Juda zich voortdurend bandeloos gedraagt tegenover God en tegenover de Hoogheilige‘Genesis 27:39 Statenvertaling: ‘Zie, de vettigheden der aarde zullen uw woningen zijn‘
NBV1951: ‘Zie, ver van de vette streken der aarde zal uw woonplaats zijn‘Spreuken 18:24 Statenvertaling: ‘Een man, die vrienden heeft, heeft zich vriendelijk te houden‘
NBV1951: ‘Veel makkers strekken een mens tot ongeluk‘Efeze 3:9 Statenvertaling: ‘God, Welke alle dingen geschapen heeft door Jezus Christus‘
NBV1951: ‘God, de Schepper van alle dingen‘
De Statenvertalingen hebben het in al deze gevallen precies zó vertaald als de engelse King James Version bible.
Samenvattend
Vooropgesteld: welke Bijbel je ook gebruikt: als je met een biddend hart leest en vraagt of de Heilige Geest jou het Woord wil openbaren, dan zal de Heer dat doen. (zó zou je trouwens altijd de Bijbel moeten lezen!) De Here God is niet afhankelijk van welke grondtekst er gebruikt is. Maar als je twijfelt doordat je een verkeerde vertaling hebt, dan kan satan je verkeerde gedachten influisteren.
Probeer in geval van twijfel de Staten vertaling naast jouw Bijbel te leggen en vergelijk goed. Zelf heb ik een NBG1951 Bijbel, maar lees ook, bijvoorbeeld, als ik twijfel over een vers, in de Staten vertaling.
(TIP een online Bijbel in veel vertalingen)
De Bijbel is het boek waarvan de meeste manuscripten bestaan. (De Ilias van Homerus heeft bijvoorbeeld 650 manuscripten). In de loop der eeuwen zijn vele Bijbel manuscripten overgebleven. In 1946 vond men nog eens 24.000 Bijbelmanuscripten. Toen kwamen de Dode Zee rollen. (De Jesaja rol, één van de Dode Zee rollen, is 1.000 jaar ouder dan die manuscripten en net zoals die manuscripten kunnen we hier aan zien dat God Zijn Woord bewaard heeft.
Er zijn nu 64.000 manuscripten die de Bijbel (Statenvert, NBG1951) bevestigen
en 3 manuscripten die de Alexandrijnse bijbel (de nieuwere vertalingen) bevestigen.
Meer informatie over dit onderwerp:
vervalste Bijbels en Vertalingen schematisch weergegeven