|
Gisteravond kreeg ik een reactie waarin onder andere stond: “u gaat Kerst verdedigen??? Heidendom ten top! Ik hoef u niet te veroordelen, dat doet u zelf al! Ontwaak, gij die slaapt en sta op uit de doden en Christus zal over u lichten! Keer u af van deze heidense zonsverering. Aaron noemde het gouden kalf een ‘feest voor YHWH’. Als Mozes niet had gebeden voor het volk, dan had God het in één klap vernietigd. En u gaat het ‘gouden kalf’ verdedigen???” Het is erg jammer dat kinderen van God elkaar op die manier aanspreken. Jammer ook, dat het Kerstfeest zo wordt aangevallen. Want het is een feest waarmee wij als kinderen van God juist kunnen laten zien wat wij geloven. Ja, er is een kindje geboren. En nee, dat is niet alles. |
|
We kunnen onze collega’s en vrienden uitleggen waarom de geboorte van juist dit Kindje zo anders is. Als we die gelegenheid met beide handen aanpakken wordt het Evangelisch aspect van Kerst benadrukt: een Zoon is ons gegeven. Jezus, Gods Zoon, die voor ons de hemel verliet. Zijn er dan geen op- of aanmerkingen te maken? Ja zeker wel. We mogen best vragen stellen bij het Kerstfeest. Maar laten die opmerkingen niet er toe leiden dat Kerst een ‘verboden feest’ wordt. Daarvoor is het mij te heilig.
Welke vragen kun je stellen over Kerst?
De datum van het Kerstfeest
Al in 221 na Christus noemt de Romeinse legerofficier Sextus Julius Africanus de datum van 25 december als dag om de geboorte van Christus te vieren. Het vieren van een geboortedag werd niet door Joden en Christenen gedaan, maar wel door de Romeinen. Julius Africanus stelde voor om de geboortedag van Jezus te gaan vieren en wel op 25 december, de dag die toen al als feestdag gold.
Datum vastgesteld
Het was uiteindelijk de Romeinse keizer Constantijn de Grote, die definitief besloot dat 25 december de feestdag zou zijn waarop wij de geboorte van de Heer Jezus Christus zouden gaan herdenken. Deze datum was omstreden, want op die datum vierde men het midwinterfeest, de winterzonnewende, waarbij het boze werd verdreven en het licht werd begroet.
|
Dit was tevens het feest voor de zonnegod Ra (Egypte), Helios (Griekenland) en Mithras (Romeinse rijk) Deze laatste was de oude Arische lichtgod die oorspronkelijk in Indië en Perzie begon en door de Romeinse veroveringen in het Romeinse rijk zijn intrede deed. De eerder genoemde legerofficier en historicus Julius Africanus was een aanhanger geweest van de religie van Mithras. De Mithras-verering kreeg een grote invloed binnen het Romeinse rijk. |
 |
De werkelijke datum van de geboorte van de Heer Jezus is niet bekend. De schapen werden in de velden geweid, dus het is niet midden in de winter geweest, tenzij die erg zacht was. April en September zijn maanden die genoemd worden als de mogelijke maanden van geboorte van de Heer Jezus, maar er is niemand die het met zekerheid kan zeggen. Door de invloed van de Romeinen zijn de Christenen geboortedagen gaan vieren en dus ook de geboortedag van de Heer Jezus en door de beslissing van keizer Constantijn wordt het Kerstfeest nu gevierd op 25 (en 26) December.
Een kerstboom en lichtjes
De Romeinen vierden dus vóór het Kerstfeest al een feest voor het komende licht en een feest ter ere van hun zonnegod. Op dit feest werd trouwens ook een boom (vruchtbaarheidssymbool) fraai versierd en werden kaarsen en andere lichten ontstoken…
Een stal?
In het Evangelie naar Lucas staat het meeste verteld over de geboorte van de Heer Jezus. En dat is eigenlijk maar heel summier:
[note]Lucas 2 vers 6-7 En het geschiedde, toen zij daar waren, dat de dagen vervuld werden, dat zij baren zou, en zij baarde haar eerstgeboren zoon en wikkelde Hem in doeken en legde Hem in een kribbe, omdat voor hen geen plaats was in de herberg.[/note]
Het was het woord ‘kribbe’ wat deed veronderstellen dat de geboorte van de Heer Jezus heeft plaatsgevonden in een stal, temeer omdat er bij staat dat er geen plaats voor hen was in de herberg. (je kunt bij ‘stal’ overigens ook denken aan een spelonk of een grot, want die werden vaak als zodanig gebruikt) Het Hebreeuwse woord wat in het Grieks als ‘phatne’ is vertaald en vervolgens als ‘kribbe’ kan echter ook anders vertaald worden. Het kan ook vertaald worden als ‘bewaarplaats voor voedsel’. Joden bewaarden hun brood in een kist en mogelijk is de Heer Jezus dus als pasgeborene in een broodkist neergelegd. Opmerkelijk in dit verband is dat de Heer Jezus Zichzelf later ‘het brood des levens’ noemde (Joh 6:35) en Zijn lichaam als ‘brood’ noemde bij de instelling van het Heilig Avondmaal (Lucas 22:19) Bovendien kan ‘Bethlehem’ worden vertaald als ‘broodhuis’.
een os en een ezel?
[note]Jesaja 1 vers 3 Een rund kent zijn eigenaar en een ezel de krib van zijn meester, maar Israël heeft geen begrip, mijn volk geen inzicht.[/note]
Vanwege dit vers is het beeld verder geromantiseerd naar een stalletje met een os en een ezel. Franciscus van Assisi, een vroom man, plaatste in 1223 levende kerststal in het dorp Greccio (Italië).
| Sinterklaas
De bisschop van Myra, Sint Nicolaas, was één van de ‘heiligen’ die werden vereerd door de Rooms Katholieke kerk. Sint Nicolaas werd gevierd begin December met het geven van cadeau’s. Luther ergerde zich hieraan (hij vond de heiligen verering verkeerd) en hij introduceerde het Christuskind (Christkindl) |
 |
Dit kind gaf zichzelf als geschenk aan de wereld (zoals de Heer Jezus dat ook werkelijk gedaan heeft) Er werden uit naam van dit kerstkind cadeaus gegeven. Het vreemde is dat de aanhangers van Luther het feest van ‘het kerstkind’ vierden en de Rooms Katholieken Sint Nicolaas, terwijl het kerstkind tegenwoordig eigenlijk alleen nog door de Rooms Katholieke kerk wordt gevierd.
 |
Santa Claus
Emigranten naar Amerika namen hun Europese culturele en religieuze erfenis mee. Het vieren van Sinterklaas, vermengd met ‘het Christkindl’ verwerd tot Sinte Klaas = Santa Claus. De kerstman was ontstaan. De gever van cadeautjes. De commercie stortte zich er op en met Amerika als voorbeeld groeide het Kerstfeest uit van het herdenken van de komst van ‘het Licht der wereld’ tot de komst van de kerstman met zijn slee en cadeautjes. |
En het feest werd uitgebreid gevierd met heerlijke diners, verlicht met kaarsen; een sfeer van warmte, knusheid en gezelligheid.
De armen
Iets van de vroegere heiligheid van het kerstfeest bleef hangen in de gedachten van de mensen; men voelde wel dat dit feest zó vieren eigenlijk niet goed was. Gevoed door dit schuldgevoel en de kerstverhalen van Charles Dickens werd ‘het goeddoen aan de armen’ ingevoegd in het Kerstfeest. De Kersttijd is bij uitstek het tijdstip voor liefdadigheid geworden. (daarom regent het ook acceptgiro’s van liefdadigheidsinstellingen rond de Kerstdagen) We kopen ons gezamenlijke schuldgevoel af.
Kerstfeest nu
Het kerstfeest is dus geworden (verworden) tot een familiefeest in de donkerste dagen van het jaar, waarin het licht centraal staat. Nu niet meer door de geboorte van Christus, maar door de kerstverlichting op en rond het huis, de fraai versierde en verlichte kerstboom in huis en de talloze kerststukjes met kaarsen. Families komen samen voor dit feest en de tafel wordt gedekt voor rijkelijke maaltijden. Daardoor zijn de kerst-inkopen centraal gaan staan. Er moest flink worden ingekocht om de eters de fijnste delicatessen voor te kunnen zetten en er moest ook iets te drinken geschonken kunnen worden. En niet te vergeten: in Amerika was er de kerstman die cadeautjes kwam brengen. Een sfeer van spanning en verwachting. Een heerlijk familiefeest en een groot commercieel succes.
De kerstboom
De heidense oorsprong van het kerstfeest, aangevuld met aangegroeide zaken zoals cadeaus, bomen, maaltijden etc. etc. waren niet onbekend. Om die reden waren er Christenen die zich afvroegen of wij als kinderen van God wel Kerstfeest zouden moeten vieren. Toen ‘de kerstboom’ ter sprake kwam was het Luther die de kerstboom de kerk binnenhaalde als Christelijk symbool. Luther was zich wel bewust van de oorsprong maar hij redeneerde dat wij een nieuwe betekenis aan een oud symboolmogen geven: de boom als symbool van de zondige mens, de lichtjes staan symbool voor Christus als het Licht der wereld en de piek vertegenwoordigde de ster van Bethlehem.
Niet meer Kerstfeest vieren?
Tegenwoordig zijn er Christenen die zich ergeren aan het Kerstfeest, juist vanwege de heidense oorsprong. Ze argumenteren: ‘de Bijbel roept ons niet op om het Kerstfeest te vieren, dus waarom zouden we…’ Dat is waar. Maar als de Bijbel ons niet oproept om de geboorte van Christus te vieren is het daarom verboden?
Dit is een vraag die elk mens voor zichzelf moet beantwoorden (Romeinen 14:12) en laten we dan ook vooral elkaar niet een mening opdringen. Er zijn Christenen die om de genoemde redenen geen Kerstfeest vieren en ik kan hun mening respecteren. Christenen die Kerst wèl vieren daar heb ik trouwens ook geen moeite mee; ik vier zelf ook het Kerstfeest. Ik denk zelf dat veel belangrijker is HOE we Kerstfeest vieren.
Natuurlijk mag ons de maaltijd met Kerst smaken en natuurlijk mogen we kaarsen aansteken. Maar daar gaat het Kerstfeest niet om. Net zo min als een bruidstaart iets met een huwelijk te maken heeft. Als wij Kerst vieren laten we dan denken aan God, die als mens op de wereld kwam. Hij verliet de hemel met al haar heerlijkheid voor ons! In die donkere nacht werd God als mens geboren om de wil van Zijn Vader te doen. De Heer Jezus werd geboren om te sterven. We vieren de komst van het Lam van God, Die stierf en de dood overwon om zó onze zonden te verzoenen. Dat is een ander verhaal dan ‘het kindje Jezus’, die lieve zuigeling in doeken gewikkeld. Dit is de komst van de Machtige, de Schepper van hemel en aarde, die afdaalde tot ons niveau. Genade, gekomen vanwege Gerechtigheid. God, Die niets ‘door de vingers ziet’ maar ons, zondige mensen, tegemoet komt in die velden van Efrata. Laten we zó Zijn komst met elkaar gedenken!
Ik wens u allen een gezegend Kestfeest!
(lees ook nog eens het geromantiseerde Kerstverhaal!)